ЗОТИЛЖАМ

ЗОТИЛЖАМ, пневмония — ўпка яллиғланиши, ўпканинг инфекцион касаллиги, мустакил касаллик ёки бош-қа касалликларнинг асорати қисобланади. Зотилжамни турли бактериялар (пневмококк, стрептококк, стафилококклар) ва вируслар қўзғатади. Касалликнинг юзага келиши ва ривожланишига одамнинг қаттиқ совуқ қотиши, жисмоний ва руҳий ўта толиқиши, организмнинг ички заҳарланиши — интоксикация ҳамда организмнинг касалликка қарши курашиш қобилиятини сусайтирувчи бошқа омиллар сабаб бўлади, на-тижада юқори нафас йўлларига мик-роблар ўткир ва сурункали, жойига қараб чегараланган соҳалардаги ёки пневмония (ўпканинг бутун бир бўла-ги зарарланади) ва ўчокли бронхопневмония фарқ қилинади.

Крупоз пневмонияни пневмо-кокклар қўзғатади. Микроблардан ташқари организмни касалликка мойил қилиб қўювчи баъзи омиллар (мас, шамоллаш) ҳам таъсир этгандагина 3. пайдо бўлади. Шунинг учун крупоз пневмония қишда кўпроқ учрайди. Ичкиликка муккасидан кетган кишилар (алкоголиклар) Зотилжамга кўпроқ мойил бўлади. Крупоз пневмония, одатда, тўсатдан бошланади: т-ра бирдан 39,5 — 40° гача кўтарилади, бемор қаттиқ қал-тирайди, тез-тез йўталади, биқини, кўкраги оғрийди, нафас олганда, йўталганда ва акса урганида оғриқ (санчиқ) кучаяди. Сабаби шуки, ўпканинг яллиғланган бўлагини қоплаган плевра ҳам яллиғланган бўлиши мумкин. Бемор тез-тез,, юза нафас олади (ҳаллослайди), лунжи қизаради. Лаби, бурун катакларининг атрофига учуқ то-шади, ўткир юрак-томир етишмовчи-лиги кузатилади, беморнинг ақволи оғирлашади. Гўдакларда, айниқса, ним-жон, чала туғилган, рахит, анемия, гипотрофия б-н оғриган болаларда 3. жуда оғир кечиши, агар ўз вақтида тиб-бий ёрдам кўрсатилмаса, кўпинча ноҳуш ҳолатларга сабаб бўлиши мумкин.

Сульфаниламид препаратлари ва антибиотиклар кашф этилгунча 3. (айниқса болалар ва кексаларда) оғир ўтиб, кўпинча ўлимга олиб келар эди. Замо-навий даволаш усуллари қўлланила бошлагач, касаллик узоққа чўзилмай бемор тез тузаладиган бўлди. Зотилжамдан ўлиш деярли ҳамиша врачга кеч мурожаат қилишда ўз вақтида тўғри даволан-маслик оқибати хисобланади.

Давоси. Касаллик зўриқиб кетган бўлса, бемор касалхонада даволанади. Беморни тўғри парвариш қилишнинг, шунингдек, антибиотиклардан тўғри фойдаланишнинг аҳамияти катта. Салқин, тоза ҳаво уйқуни ва нафас олишни яхшилайди, шунинг учун бемор ётган хонани тез-тез шамоллатиб туриш муҳим. Ичимлик (чой, мева суви), суюқ овқат (шўрва, илитилган тухум, ширгуруч, сут, сариёғ, қатиқ, кефир, кисель ва ҳ. к.) тез-тез бериб турилади. Бемор терлаганда қуруқ сочиқ, арақ ёки тенг баравар сув қўшилган одеколон билан артилади. Ичи юришишига, сийдиги келишига қараб туриш зарур. Юрак-томир системаси яхши ишламаганда унинг фаолиятини кучайтирувчи дорилар буюрилади, кислороддан нафас олдирилади ва ҳ. к. Орқага горчичник қўйилади, юрак-томир фаолиятини яхшиловчи (мас, корглюкон, строфантин) ва балғам кўчирувчи дорилар тавсия этилади ва б. Ҳарсиллаш пайдо бўлса, беморнинг бошини баландроқ қилиб ётқизиб қўйиш керак. Бемор ги-гиеник режимга риоя қилиши, очиқ ҳавода сайр этиши, даво гимнастикаси билан шуғулланиши лозим. Касалликнинг олдини олиш, асосан, организмнинг умумий ҳолатини яхшилашга (чини-қиш, бадан тарбия ва б.), ёмон одатлар (чекиш, спиртли ичимликлар ичиш)ни тарк этишга, инфекция манбаларини йўқотишга ва турмуш шароитини яхшилашга қаратилмоғи лозим.

Ад.: Шамсиев А. М., Острые деструктивные пневмонии у детей, Т., 1966; Убайдуллаев А. М., Гинзбург В. С, Клиникада ўпка функциясини текшириш, Т., 1991.

---

Кирилл алифбосида мақола: ЗОТИЛЖАМ ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: З ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)