Avash (daryo)

Awash (eski nomi Gavash ; amx. አዋሽ) — Efiopiyadagi daryo boʻlib, u Sharqiy Afrika Rift vodiysining shimoliy qismida joylashgan. Daryo vodiysining unumdor tuproqlaridan paxta va shakarqamish yetishtiriladi. Daryoda yaqinida quyidagi yirik shaharlar joylashgan: Galemso, Gouane, Tendaxo va Asayita.

Daryoning yuqori qismida antilopa va jayronlar yashaydigan Avash milliy bogʻi joylashgan.

Avash — Oromiya va Afar viloyatlarida joylashgan turgʻun tumanidagi asosiy daryo hisoblanadi. Daryoning manbai Addis-Abeba shahrining gʻarbiy qismida joylashib, Kasem, Kabenna (Kabenna River) va Ledi uning asosiy irmoqlari hisoblanadi. Suv yuqorilagan davrda daryo 15 metrgacha koʻtarilishi mumkin.

Kore va Kerens daryolarining qoʻshilishi joyidan Ginchi qishlogʻi boshlanadi .

Daryo Aden koʻrfazining gʻarbiy chekkasidan — Tadjura koʻrfazidan taxminan 100 km uzoqlikda joylashgan Jibuti chegarasi yaqinidagi Abbe koʻliga borib quyiladi. Quruq yillar paytida daryo Abbe . gacha yetib bormaydigan, Danakil chuqurchasidagi shoʻr koʻllar zanjiriga boʻlinib ketadi.

Avash gidroenergetik salohiyatiga ega boʻlib, uning eng katta toʻgʻoni 1960-yilda Addis-Abebadan taxminan 75 km uzoqlikda qurilgan, natijada daryoda Koka suv ombori paydo boʻlgan.

Insonning Homo turi paydo boʻlgan davrdan buyon Avash daryosi vodiysida yashagan. Shuningdek, bu yerda odamzodgacha boʻlgan gominidlarning koʻplab qoldiqlari (avstralopitek) ham topilgan. Paleontologik topilmalarning yoshi taxminan 3-4 million yil tegishli boʻlib, bu inson evolyutsiyasining dalili boʻlib xizmat qiladi. 1974-yilda mashhur Lyusi skeletining 52 ta boʻlagi topilgan. 2,55-2,58 m.a.million yillik shagʻal asboblari (chopperlar) Avash daryosining chap irmogʻidan Kada Gona ning (Gona, Ethiopia) erida topilgan. Ular Olduvay madaniyatining klassik qurollaridan koʻra koʻproq arxaik boʻlishiga qaramay, Ledi-Gerarada Bokol Dora 1 qatlamiga qarashli boʻlgan vositalaridan koʻra koʻproq progressiv hisoblanadi.

1980-yilda quyi daryo vodiysi YUNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan.

1933-1934-yillarda Avash shahridan, Aussa saltanati (Sultanate of Aussa) qirgʻogʻi boʻylab yurgan ilk yevropalik inson, bu Uilfrid Tesayjer edi. U Abbe koʻliga tashrif buyurib, ekspeditsiyani sharqqacha, Tadjoura koʻrfazigacha olib borgan.

---

Lotin alifbosida maqola: Avash (daryo) haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: A harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)