Muchallar – bu 12 yillik davriy tizim bo‘lib, Sharq xalqlari, xususan, o‘zbek xalqida qadimdan ishlatilgan taqvim tizimidir. Har bir yil ma'lum bir hayvon nomi bilan ataladi va o‘ziga xos xususiyatlarga ega deb hisoblanadi. Quyida muchallar jadvali va ularning ma'nosi keltirilgan.
Yil | Muchal nomi | Ma'nosi |
---|---|---|
1 | Sichqon | Tezkorlik, aql-zakovat, chaqqonlik ramzi |
2 | Sigir | Mehnatsevarlik, sabr-toqat, barqarorlik |
3 | Yo‘lbars | Qudrat, jasorat, kuch ramzi |
4 | Quyon | Sezgirlik, mehribonlik, hushyorlik |
5 | Ajdar | Sirli kuch, muvaffaqiyat, yuksalish |
6 | Ilon | Donishmandlik, zukkolik, tafakkur |
7 | Ot | Ozodlik, harakatchanlik, shijoat |
8 | Qo‘y | Sokinlik, itoatkorlik, tinchlik |
9 | Maymun | Harakatchanlik, topqirlik, zukkolik |
10 | Tovuq | Tartib-intizom, uyg‘oq fikrlilik |
11 | It | Sadoqat, do‘stlik, halollik |
12 | To‘ng‘iz | Boylik, farovonlik, baxt-saodat |
Muchal nomi | Yillar |
Sichqon | 1900, 1912, 1924, 1936, 1948, 1960, 1972, 1984, 1996, 2008, 2020, 2032, 2044, 2056 |
Sigir | 1901, 1913, 1925, 1937, 1949, 1961, 1973, 1985, 1997, 2009, 2021, 2033, 2045, 2057 |
Yo‘lbars | 1902, 1914, 1926, 1938, 1950, 1962, 1974, 1986, 1998, 2010, 2022, 2034, 2046, 2058 |
Quyon | 1903, 1915, 1927, 1939, 1951, 1963, 1975, 1987, 1999, 2011, 2023, 2035, 2047, 2059 |
Ajdar | 1904, 1916, 1928, 1940, 1952, 1964, 1976, 1988, 2000, 2012, 2024, 2036, 2048, 2060 |
Ilon | 1905, 1917, 1929, 1941, 1953, 1965, 1977, 1989, 2001, 2013, 2025, 2037, 2049, 2061 |
Ot | 1906, 1918, 1930, 1942, 1954, 1966, 1978, 1990, 2002, 2014, 2026, 2038, 2050, 2062 |
Qo‘y | 1907, 1919, 1931, 1943, 1955, 1967, 1979, 1991, 2003, 2015, 2027, 2039, 2051, 2063 |
Maymun | 1908, 1920, 1932, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016, 2028, 2040, 2052, 2064 |
Tovuq | 1909, 1921, 1933, 1945, 1957, 1969, 1981, 1993, 2005, 2017, 2029, 2041, 2053, 2065 |
It | 1910, 1922, 1934, 1946, 1958, 1970, 1982, 1994, 2006, 2018, 2030, 2042, 2054, 2066 |
To‘ng‘iz | 1911, 1923, 1935, 1947, 1959, 1971, 1983, 1995, 2007, 2019, 2031, 2043, 2055, 2067 |
Ba'zi xalq e'tiqodlariga ko‘ra, muchal yili inson hayotida muhim o‘zgarishlar davri bo‘lib, bu yillarda odam o‘z sog‘lig‘iga, hayot tarziga va atrof-muhitiga ko‘proq e'tibor qaratishi kerak.
Muchallar Sharq xalqlari madaniyatida muhim o‘rin tutadi. U faqatgina taqvim tizimi bo‘lib qolmay, balki inson hayotining turli bosqichlarini tushunishda ham qo‘llaniladi. Ushbu tizim orqali biz o‘zimiz va atrof-muhitimizni yaxshiroq anglashimiz mumkin.