AGROOʻRMON MELIORATSIYASI

AGROOʻRMON MELIORATSIYASI — tuproqning meliorativ holatini va iqlim sharoitini daraxt ekish yoʻli b-n yaxshilashga qaratilgan tadbirlar majmui. Q. x. ekinlaridan yuqori hosil olishga salbiy taʼsir qiluvchi qurgʻoqchilik, garmsel, shuproq eroziyasi, qum koʻchishlari kabi tabiat hodisalariga qarshi amalga oshiriladi. Agrooʻrmon melioratsiyasi agrotexnik, gidrotexnik, kimyoviy va q. x. melioratsiyasining boshqa turlari bilan birga yerlarni tubdan yaxshilashga xizmat qiladi hamda ularning tabiiy sharoitlariga uzoq muddat taʼsir koʻrsatadi.

Oʻzbekistonda birinchi marta togʻ yon bagʻirlarida selga qarshi daraxtzorlar barpo qilishni 1880-y. da N. I. Korolkov Samarqand yaqinida (Omonqoʻton), 1889-y. da S. Yu. Rauner Toshkent yaqinida (Oqtosh) boshlagan edilar. Agrooʻrmon melioratsiyasi ayniqsa, yangi oʻzlashtirilayotgan yerlar (Mirzachoʻl, Qarshi choʻli, Markaziy Fargʻona) da keng rivoj topdi.

Oʻzbekiston hududining yirik uch tabiiy zonasida — vodiylarda (ihota, kanal boʻylari, yoʻl yoqalaridagi daraxtzorlar), togʻlarda (suv eroziyasi va selning oldini olish maqsadida togʻlar yon bagʻrini oʻrmonga aylantirish) va qumli choʻllarda (aholi punktlarini va ekinzorlarni qum koʻchishidan himoya qilish, yaylovlar unumini oshirish maqsadida daraxt va butalar ekish va sh. k.) ekma oʻrmonzorlar yaratilmoqda (q. Ihota oʻrmonzorlari). Hamma katta sugʻorish kanallari (Jan. Mirzachoʻl, Katta Fargʻona, Qarshi, Amu-Buxoro va h. k.) boʻylab, shuningdek, suv omborlari atrofida daraxtzorlar barpo qilingan.

Oʻzbekistonda qumliklarni oʻzlashtirish ishlari 30 — 40-y. larda boshlangan. Koʻchma qumlarni fitomelioratsiya bilan mustahkamlash usullari ishlab chiqildi. Shu yoʻl bilan Buxoro vohasining choʻlga tutash yerlarini qum bosishdan saqlash uchun Qizilqum etaklarida uz. 120 km boʻlgan «Buxoro toʻsigʻi» deb ataluvchi daraxtzor mintaqasi barpo etildi. Kumloq yerlarni kompleks oʻzlashtirishda turli texnologik usullar (mas, fitomelioratsiya, qumlarni maxsus kimyoviy moddalar bilan mustahkamlash va h. k.) keng qoʻllaniladi. Orol dengizining qurigan qismidagi qumliklarni mustahkamlashda Agrooʻrmon melioratsiyasi usullaridan keng foydalanilmoqda. Har yili 10—12 ming ga maydonlarda oʻrmonzorlar barpo etilmoqda. Koʻkalamzorlashtirilgan maydonlar 70 mingga (1997).

Agrooʻrmon melioratsiyasi sohasidagi tadqiqotlar Oʻzbekiston oʻrmon xoʻjaligi i. t. inti (1948) da, Toshkent agrar un-tining oʻrmonshunoslik kafedrasida, q. x. tajriba st-yalarida olib boriladi.

Abduxalil Qayimov.

---

Lotin alifbosida maqola: AGROOʻRMON MELIORATSIYASI haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: A harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)