VAZN

VAZN (arab. — oʻlchov, tarozi, ogʻirlik) — sheʼrda tovush tuzilishini uyushtirish usuli. Sillabik sheʼr tuzilishicha boʻgʻin va turoq soni, tonik sheʼr tuzilishi stopalar oʻlchovi va soni bilan aniklanadi. Sheʼriy ritm, ohangdorlik hamda musiqiylikning hosil boʻlishi Vazn va uning xususiyatlariga bogʻliq. Vazn sheʼr bandi bilan aloqador boʻlgan ritm unsuri hisoblanadi. Oʻzbek sheʼriyatida koʻp qoʻllaniladigan barmoq tizimida misralardagi boʻgʻinlarning bir miqdorda va mutanosib holda, turoqlarning bir tekis, ham muayyan tartibda takrorlanib kelishiga asoslanadi. Bunda Vaznlar tuzilishi va musiqiylikni tashkil etishdagi xususiyatlariga koʻra, sodda, qoʻshma va erkin Vazn larga boʻlinadi. Sodda Vaznda sheʼr miyeralarining umumiy boʻgʻin soni teng boʻladi. Qoʻshma Vaznda sheʼrlar bandidagi miyeralarning biri ikkinchisidan biror boʻgʻin ortiq yo kam, biror turok, oz yoki koʻp boʻladi. Qoʻshma Vaznda yozilgan sheʼrlarda 1-va 2 – misralardagi turok, tartibi 3 – va 4 – misralarda takrorlanadi, shu tarzda ritm vujudga keladi. Erkin Vazn vazndan vaznga oʻtib turadi. Barmoq tizimida uch boʻgʻinlidan, yaʼni uchlikdan oʻn yettilikkacha Vaznlar turkumi uchraydi. Aruz V. ida musiqiylik, ritm misralardagi choʻziq va qisqa boʻgʻinlarning, ruknlarning bir tekisda takrorlanishi orqali hosil boʻladi. Ummat Toʻychiyev.

---

Lotin alifbosida maqola: VAZN haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: V harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)