VETERINARIYA

VETERINARIYA, veterinariya tibbiyoti, baytariya (lot. veterinarius — hayvonlarni parvarish qiluvchi, hayvonlarni davolovchi) — hayvonlar kasalliklarini oʻrganuvchi fanlar majmui hamda hayvonlar kasalliklarining oldini olish va ularni yoʻqotish, aholini odam va hayvonlar uchun umumiy boʻlgan kasalliklardan muhofaza qilishga qaratilgan tadbirlar tizimi. Veterinariya shartli ravishda 3 guruhga ajratiladigan fanlarni oʻz ichiga oladi: veterinariya – biologiya fanlari — hayvonlarning sogʻlom va kasal organizmlari tuzilishi va hayot faoliyatini, kasallik qoʻzgʻatuvchilarini, dori moddalarining organizmga taʼsirini oʻrganadi (hayvonlarning normal va patologik anatomiyasi, fiziologiyasi, hayvonlar biokimyosi, Veterinariya mikrobiologiyasi, virusologiya, mikologiya, fiziologiya va b.); klinik fanlar — hayvonlar kasalliklarini, ularni aniqlash usullarini, kasalliklarning oldini olish va ularni bartaraf etishni oʻrganadi [epizootologiya va infeksion kasalliklar, parazitologiya, invazion kasalliklar, ichki yuqumli boʻlmagan kasalliklar, xirurgiya, akusherlik va ginekologiya (sunʼiy qochirish bilan birga) va b. veterinariya-sanitariya fanlar i — hayvon organizmiga tashqi omillar taʼsirini, hayvonlar yashaydigan muhitni yaxshilash muammolarini (zoogigiyena), shuningdek hayvonlardan olinadigan mahsulotlar va xom ashyo sifati masalalarini oʻrganadi (V. sanitariyasi, Veterinariyasanitariya ekspertizasi).

Veterinariya zootexnika, biol., kimyo va b. fanlar bilan chambarchas bogʻliq. Veterinariya mutaxassislari olib boradigan tadbirlar (profilaktika, davolash, epizootiyaga qarshi kurash, veterinariya-sanitariya tadbirlari) chorvaga kasalliklar yetkazadigan zarar hajmini qisqartirish imkoniyatini yaratadi, chorva bosh sonini saqlab qolishni va chorvachilik mahsulotlari i. ch. ni koʻpaytirishni taʼminlaydi. Hayvonlar va odam uchun umumiy boʻlgan kasalliklarga qarshi kurash, hayvonot mahsulotlari sifatini nazorat qilish odamlarning kasalliklarga chalinishini kamaytirishga yordam beradi.

Odamlar hayvonlarni qoʻlga oʻrgatgan va ulardan xoʻjalik maqsadlarida foydalangan davrdan boshlab hayvonlarni davolab ham kelganlar.

Oʻzbekistonda keng tarmoqli Veterinariya muassasalari va tashkilotlari, i. t. intlari va st-yalari, Veterinariya boʻyicha mutaxassislar tayyorlaydigan oliy oʻquv yurtlari va texnikumlari tashkil etilgan. Oʻzbekistonda Veterinariya vrachlari Samarqand q. x. in-tida tayyorlanadi (1929-y. dan). Veterinariya sohasidagi i. t. ishlari Oʻzbekiston veterinariya in-ti (Samarqand viloyati) da olib boriladi (q. Veterinariya instituti). Respublikadagi bir qator q. x. kollejlarida oʻrta maxsus maʼlumotli Veterinariya mutaxassislari tayyorlanadi. Respublikada Veterinariya fani rivojiga G. I. Skryabin, M. A. Sultonov, J. Azimov, N. V. Badanin, E. H. Ergashev, N. M. Matchonov, R. X. Xaitov, B. S. Salimov, M. Aminjonov, Sh. Azimov, A. O. Oripov, T. Q. Qobilov, O. M. Mavlonov, A. L. Roʻzimurodov, 3. N. Norboyev, J. Shopoʻlatov, S. I. Voxddov, Sh. I. Ibragimov, X. 3. Ibragimov, Sh. T. Rasulov, D. X. Narziyev, F. X. Majidov va b. katta hissa qoʻshdilar. Respublikada Veterinariya ishlariga umumiy rahbarlikni Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligining Veterinariya bosh boshqarmasi olib boradi. Veterinariya vazifalari, Veterinariya xizmatini tashkil etish asoslari, Veterinariya mutaxassislarining huquq va burchlari OʻzRning «Veterinariya toʻgʻrisida» qonunida (1993-y. 3 sent.) belgilab berilgan (q. Veterinariya xizmati).

Ad.: Veterinariya vrachlari uchun qisqacha spravochnik, T., 1968,Shopoʻlatov J., Veterinariya asoslari, T., 1993.

Muboshir Musayev.

---

Lotin alifbosida maqola: VETERINARIYA haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: V harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)