КАЛЬКУТТА

КАЛЬКУТТА, Калкатта — Ҳиндистондаги шаҳар, Ҳугли дарёси (Ганг дарёсининг ирмоғи) бўйида. Ғарбий Бенгалия штатининг маъмурий маркази. Мамлакатнинг энг катта иқтисодий, савдо-молия ва маданий марказларидан. Аҳолиси 4,4 млн. кишидан зиёд, Катта Калькуттада 11,5 млн. киши (1990-й. лар ўрталари). Катта Калькутта ўзаро туташиб кетган ва дарё соҳили бўйлаб 100 км га чўзилган бир неча ўнлаб катта-кичик шаҳарлардан иборат.

Иқтисодий географик ўрнининг қулайлиги Калькуттанинг ривожланишига имкон яратди. Калькутта — транспорт йўллари тугуни, йирик порт. К. порти юк экспорт қилишда 1-ўринда, импорт бўйича Бомбай (Мумбай)дан кейин туради (йиллик юк ортиб-тушириш 10 млн. т). Халқаро аэропорт (Дамдам), метрополитен бор. К. саноати маҳсулотининг етакчи тармоғи — жут саноати (90% миллий ва дунё жут саноати маҳсулотининг қарийб ярмини беради). Катта Калькуттада 100 дан ортиқ жут корхонаси бор. Металлсозлик ва машинасозлик (саноат ускуналари, электроника, кемасозлик ва кема ремонти, автомобилсозлик, станоксозлик) корхоналари мавжуд. Бўёқлар, пластмасса, резина буюмлари, кимёфармацевтика препаратлари, ўғитлар, ип газлама, трикотаж, ойна, кун пойабзал и. ч., полиграфия, нефть кимёси ҳамда озиқ-овқат саноатлари ривожланган.

Калькуттага 1686—90 й. ларда Англиянинг ОстИндия компанияси асос солган. Шаҳар компаниянинг факторияси ва Уильям форти атрофида қурила бошлади. Форт атрофидаги 3 қишлоқдан бирининг номи билан Калькутта (Калигат) деб аталган. 1757 й. 23 июлда Калькуттадан шимолрокда жойлашган Плесси қишлоғи ёнида бўлиб ўтган жангда инглизлар (800 инглиз аскари ва 2200 сипоҳи) Бенгалия навоби Сирож уд-Давланинг 68 минг кишилик қўшинини тор-мор этдилар. Ўша жангдан сўнг Ҳиндистонда Британия мустамлакачи империяси ўрнатила бошлади, Калькутта эса унинг маъмурий маркази бўлиб қолди. 1773—1911 й. ларда шаҳар Ҳиндистондаги инглиз мустамлака маъмуриятининг энг катта саноат, савдо, молия ва маданий маркази эди. 19-а. ўрталарида Калькуттада чой, тўқимачилик ва жут саноатининг йирик ф-ка ва з-длари қурилди. 1911 й. да Британия Ҳиндистони пойтахтининг Деҳлига кўчирилиши билан Калькутта ўзининг аввалги мавқеини йўқотди.

Калькуттада 2 та ун-т (жумладан, Калькутта университети) ва б. олий ўқув юртлари, и. т. муассасалари, Миллий кутубхона (1912), Ҳинд музейи (1814), Виктория музейи (1906), ботаника боғи, расадхона бор. Қалъа (Уильям форти, 1696—1781) сақланган. Калькуттанинг тарихий маркази бўлган бу қалъа шаҳарни иккига — ҳукумат бинолари, ун-т, ҳашаматли уй-жойлар ва саноат, савдо корхоналари, ишчилар маҳаллалари жойлашган қисмларга бўлиб туради.

---

Кирилл алифбосида мақола: КАЛЬКУТТА ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: К ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)