МАНДАРИН

МАНДАРИН (Citrus reticulata) — рутадошлар оиласининг цитруслар туркумига мансуб доим яшил дарахтлар ва буталар тури; мевали экин. Ёввойи турлари маълум эмас. Мандарин субтропик ва тропик (Япония, Хитой, Испания, Мексика ва б.) ҳудудларда экилади.

Ватани — Хитой. Ўзбекистонда 20-а. нинг 70-й. ларидан махсус иссикхона ва траншеяларда пайванддан ўстирилган паст бўйли навлари етиштирилади. Бу навлар март ойида гуллаб окт. да меваси пишади. 5—6 ёшда бир тупи 40 кг мева беради. Мандарин — доим яшил дарахт, бал. 3 м га боради. Тиним даври билан алмашадиган 2—3 ўсиш даврига эга. Шох-шаббаси ёйилиб усади, барглари узунчоқтухумсимон, тўқ яшил, гуллари оқ майда, икки жинсли, хушбўй. Мандарин май—июнь ойларида гуллайди, меваси окт—нояб. да пишади. Меваси ясси думалоқ, баъзан япалоқ, юзаси бироз ғадир-будир, пўсти қалин, зарғалдоқ, уруғи майда. Шарбати нордонширин. Эти тўқ сариқ, серсув, 8—10 паллали, вазни 60—80 г. Шарбати таркибида 2,87—10,5% қанд, 0,95—1% кислота (асосан, лимон кислота), 25 мг % витамин С ва б. мавжуд. Пустила пектин моддаси, эфир мойи ва гликозидлар мавжуд бўлиб, қандолатчилик саноатида ва эфир мойи олишда ишлатилади. Мандарин совуққа чидамли: —6,5° да баргларини, — 12° да дарахтини совуқ уради. Оҳак ва гумусга бой тупрокларда юқори ҳосил олинади. Мандарин асосан, пайванд йўли б-н кўпайтирилади (асосан, трифолиатга пайванд қилинади). Кўчатлар ораси 3—5 м, қатор ораси 5—6 м қилиб кеч куз ва эрта баҳорда экилади. Езда қатор оралари юмшатилади, суғорилади. Мандарин дарахтига ёш пайтида тўғри шакл берилса, ҳосилдорлик юқори бўлади. 10—12 йиллик дарахтлардан 1 гектардан 500 ц ҳосил олинади (бир тупи 30—70 кг мева беради). Меваси янгилигида истеъмол қилинади (мураббо, жем, шарбат) тайёрланади (қ. Цитрус ўсимликлар).

Касалликлари : фитофтороз, калмараз, антракноз.

Зараркунандалари: тилларанг ва қизил кана.

Рихсивой Жўраев.

---

Кирилл алифбосида мақола: МАНДАРИН ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: М ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)