ОИЛА ТАРБИЯСИ

ОИЛА ТАРБИЯСИ — оилада отаона, васий ёки катта кишилар томонидан болаларни тарбиялаш. Ёш авлоднинг ҳар томонлама ривожланишида муҳим ўрин тутади. Оила тарбиясида доимий тарбиявий таъсирчан куч — оилада руҳий хотир-жамлик, самимий муносабат, ота-она обрўсининг юқори бўлиши, болаларга талаб қўйишда оила катталари ўртасидаги бирликнинг сақланиши, бола шахсини меҳнатга тарбиялашга алоҳида эътибор бериш, болани севиш ва иззатини жойига қўйиш, оилада қатъий режим ва кун тартибини ўрнатиш, боланинг ёш ва шахсий хусусиятлари-нл ҳисобга олиш, боладаги ўзгаришларни кузатиб бориш, ундаги мустақилликка интилиш ва ташаббускорлик сифатларини қўллабқувватлаш ва ҳ. к. Оила қанчалик тартибли, унинг аъзолари ўртасидаги муносабат самимий бўлса, Оила тарбияси ҳам шунчалик муваффақиятли бўлади. Оила тарбиясида ота-она обрўси, уларнинг кузатувчанлиги, сезгирлиги, ҳозиржавоблиги муҳим тарбиявий аҳамиятга эга. Оила тарбиясида тарбия жараёни зерикарли, қуруқ насиҳатгўйликдан иборат бўлиб қолмаслиги лозим. Бола ҳаётининг кўп қисми оилада ўтади. Шу боисдан мавжуд анъаналар, урф-одатлар, расм-русумлар ва маросимларнинг ижобий таъсирида бола аста-секин ка-мол топиб боради. Анъана ва маросим О. т. нинг қудратли қуролидир. Оила тарбияси ижтимоий тарбия билан узвий алоқада бўлсагина, кутилган натижаларга эри-шиш мумкин. Оила тарбиясида ютукларга эришиш ота-оналарнинг педагогик билимларга эгалиги, Оила тарбияси бўйича тажрибалар алма-шиши, ота-оналарни тарбиявий ишларга қизғин жалб қилишга ҳам боғлиқдир. Ҳар бир ота-она Оила тарбиясида ўзларининг бурч ва масъулиятларини чуқур англашлари лозим. Нормал оилавий муҳит, болани китоб ўқишга, меҳнат қилишга ўз вақтида жалб этиш ҳам Оила тарбиясининг муваффақияти гаровидир. Оилада ота ёки онанинг йўқлиги ёки улардан бирининг кетиб қолиши Оила тарбиясига катта зарар етказади. Уларнинг болага берадиган тарбиявий таъсир кучи йўқолади, Оила тарбияси даги мувозанат бузилади. Бундай шароитда бола қалби қат-тиқ жароҳатланади, у тажанг, сержахл, қўпол, дағал бўлиб қолади, катталарга ишонмай қўяди, ўқиши пасайиб кетади. Оила тарбиясида отанинг обрўси катта аҳамиятга эга. Болаларни баркамол инсон қилиб етиштиришда мактабни оила билан боғламасдан муваффақиятга эришиб бўлмайди. Шунинг учун Оила тарбиясида мактаб ва ота-оналар ўртасидаги таълимтарбияга оид биргаликдаги ишлари катта аҳамиятга эга. Отаоналарнинг ўқитувчилар билан бўлган учрашувларида айтилган фикрлар, айниқса қимматлидир. Чунки улар ўз фарзандлари тўғрисида кўпроқ нарсаларни билиб оладилар. Шунинг учун бола тарбиясининг туб моҳиятини тушунган ҳар бир ота-она оила билан мактаб ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлашга интилади. Бола мактабни тамомлагунга қадар отаона мактаб билан яқин алоқа ўрнатиши, фарзандининг дарсларини ўзлаштириши, хулқ-атворидан ха-бардор бўлиб туриши, тарбия масалаларида ўқитувчи, синф раҳбари билан маслаҳатлашиб туриши, боланинг дарсдан сўнг нима билан машғуллиги ҳақида ўқитувчи ва синф раҳбарини хабардор қилиб туриши лозим. Уз навбатида ўқитувчи ва синф раҳбари ҳам боланинг ўқиши, одоби, хулқи, мактабда ўзини тута билиши ҳақидаги маълумотларни ота-онага етказиши, зарурат туғилганда пайдо бўлган муам-моларни биргаликда ҳал қилиши зарур. Фарзанди мактабга борган ота-она мактаб жамоасининг аъзоси бўлиб қолиши керак. Ўқитувчи ва синф раҳбари ҳам ўз ўқувчисининг оиласи билан мустаҳкам ҳам-корликни йўлга қўймоғи лозим. Оила тарбиясида ота-оналарнинг маҳалла фаоллари, меҳнат фахрийлари б-н ҳамкорликлари ҳам муҳим. Оила тарбияси фарзандларнинг ҳар томонлама камол топиши учун қулай шароитлар яратилсагина муваффақиятли бўлиши мумкин. Оила тарбиясида ҳар бир оила ўзига хос хусусиятларни намоён қилади.

Ад.: КаримовИ. А., Баркамол авлод — Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори, Т., 1997; Абдулла Авлоний, Туркий гулистон ёхуд ахлоқ, Т., 1992; Ғайбуллаев Н. Р. ва б., Педагогика, Т., 1999.

Гулнора Иброҳимова.

---

Кирилл алифбосида мақола: ОИЛА ТАРБИЯСИ ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: О ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)