ҚАВАРИҚ ЖИСМ

ҚАВАРИҚ ЖИСМ — исталган икки нуқтасини бирлаштирувчи тўғри чизиқ кесмаси бутунлай ўзига тегишли бўлган геометрик жисм. Мас, шар, куб, тетраэдр, шар қатлами, цилиндр, пирамида, конус, эллипсоид ва бошқалар (расм, а). Қавариқ жисм сирти ёки шу сирт устида ётадиган соҳа қавариқ сирт дейилади.

Қавариқ жисм чегарасидан у жисм билан умумий нуқтага эга ва айни вақтда жисмни иккига ажратиб юбормайдиган камида битта текислик (таянч текислик) ўтади. Бу хосса Қавариқ жисм таърифи сифатида олиниши ҳам мумкин. Қавариқ жисм — ҳар бир нуқтасида таянч текислик мавжуд бўлган сиртдир. Силлиқ сирт учун бундай текислик вазифасини уринма текислик бажаради (расм, б.). Силлиқлик рўй бермаган нуқтада (мас, кубнинг учида) чексиз кўп таянч текислик ўтказиш мумкин. Тўпламлар назариясида ҳам «қавариқ» термини ишлатилади: исталган икки нуқтасини туташтирувчи кесмани ўз ичига олган тўплам қавариқ тўплам дейилади. Шунингдек, Қавариқ жисм камида битта ички нуқтага эга бўлган ёпиқ тўплам сифатида таърифланади.

Текисликдаги қавариқ фигурани Ах+Ву+С>0 (ёки 0 ёки

Ушбу у>0, х—у>0, 2х—у—2 0, 2х+у—20 тенгсизликлар эса учлари М,(0,0), М2(1.0), М3(2,2), М4(0,1) нуқталардан иборат тўртбурчакни (расм, г) аниқлайди ва ҳ. к.

Қавариқ жисмлар 5 турга бўлинади:

1) чекли (чегараси ёпиқ қавариқ сирт);

2) чексиз (чегараси — чекланмаган битта сирт, мас, параболоид);

3) икки томонига ҳам чексиз бўлган цилиндр (чегараси — ёпиқ қавариқ цилиндрик сирт, мас, чексиз доиравий цилиндр);

4) иккита параллел текислик орасидаги соҳа;

5) бутун фазо таянч функциялари ёрдамида берилиши мумкин (таянч функция — таянч текисликнинг координаталар бошигача масофасини билдиради; бу масофа жисмдан ташқарига қараб йўналган таянч текисликка перпендикуляр бўлган бирлик векторнинг функциясидир).

Қавариқ жисм ларга — чекли сонда олинган қавариқ кўпбурчаклар билан чегараланган кўп ёклилар энг содда мисолдир. Исталган Қавариқ жисм учун хоҳлаганча яқин қавариқ кўп ёқлилар ясаш мумкин.

Қавариқ жисм назарияси геометрия, сонлар назарияси, математик анализда қўлланилади.

---

Кирилл алифбосида мақола: ҚАВАРИҚ ЖИСМ ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: Қ ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)