РАКЕТА ДВИГАТЕЛИ

РАКЕТА ДВИГАТЕЛИ (РД) — атрофмуҳит (ҳаво, сув) дан фойдаланмай ишлайдиган реактив двигатель. Реактив оқим кинетик энергияга айланувчи энергиянинг турига қараб, кимёвий, ядровий, электр хилларига булинади.

Кимёвий РД, асосан, икки кием — ёниш камераси ва реактив соплодан иборат. Ёниш камерасида ўтадиган кимёвий реакция натижасида ёнилғи қизиган газларга айланади. Бу газлар реактив соплоларда кенгайиб, катта тезлик билан ташқарига чиққанда реактив тортиш кучи вужудга келади. Газ канча тез чиқса, реактив тортиш кучи шунча катта бўлади. Бу кўрсаткич ёнилғининг сифатига боғлиқ. ишлаши мумкин. Қаттиқ ёқилғили РД (ҚЁРД) бир неча юз йилдан бери маълум. Дастлаб, ёқилғи сифатида қора порох, сўнгра тутунсиз порох ишлатилган, кейинчалик мураккаб таркибли ёнилғи ишлатила бошлади. ҚЁРД, асосан, ҳарбий техникада (ракета артиллериясида), яъни турли типдаги реактив қурилмаларда ишлатилади. Жуда катта ўлчамли ва жуда узоққа учиб борадиган ракеталар (Мас, қитъалараро баллистик ракеталар) космонавтикацз. ҳам қўлланилади. Мас, бир босқичли элтувчи ракета учун ҚЁРД ишлатиш мумкин. ҚЁРД юзларча т тортиш кучи вужудга келтира олади.

Космик парвозлар учун, асосан, суюқ ёнилғили РД (СЁРД) ишлатилади (раcм). Уни К. Э. Циолковский 1903 й. да таклиф қилган. Биринчи совет СЁРД Ленинграддаги Газодинамик лаборатория (ГДЛ)да 1930—31 й. ларда яратилди. Ф. А. Цандер ишлаб чиққан РД суюқ кислород ва бензиндан иборат ёнилғида синаб курилди (1933). Кейинчалик, Ер сунъий йўлдошлари учиришни, биринчи космонавтларнинг парвозини таъминлаган кучли двигателлар (РД107 ва б.) ишлаб чиқилди. СЁРД ёниш камераси, реактив сопло, турбонасос агрегати, газ генератори, буғгаз генератори, автоматик тизим, ростлаш органлари, ўт олдириш тизими, телеметрик датчиклар, ёрдамчи агрегатлар, рама ва б. дан иборат. СЁРД бир ёки кўп камерали булиши мумкин. У вазифасига кўра, асосий (марш), коррекцияловчи (тузатувчи), йуналишини тормозловчи, узгартирувчи хилларга ажралади.

Аралаш ёнилғили РД да ёнилғининг суюқ ва қаттиқ компонентларидан бир вақтда фойдаланилади. Бунда гетероген ёнилғи РД нинг ёниш камерасига қаттиқ ёнилғи жойлаштирилади, суюқёнилғи эса бакдан узатилади. Ядро РД да эришиладиган солиштирма тортиш кучига қараганда анча катта тортиш кучи ҳосил килиш мумкин.

Реакторда ажратиладиган иссиклик иш жисмини қиздиришга сарфланади, чунки бунда энергия манбаи ва иш жисми алоҳидаалоҳида бўлади.

---

Кирилл алифбосида мақола: РАКЕТА ДВИГАТЕЛИ ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: P ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)