Норматов Умарали

Умарали Норматорв – адабиётшунос, танқидчи, педагог. 1931 йил 3 январь куни Фарғона вилоятининг Рапкан қишлоғида туғилган. У. Норматовнинг бутун балоғат йиллари Ўзбекистон Миллий университети билан боғлиқ (собиқ ЎОДУ, ТошДУ): филология факультетида ўқиган (1952-1957), катта ўқитувчи, доцент, профессор, ўзбек филологияси факультетида кафедра мудири каби лавозимларда ишлаган.

1974 йилдан 2000 йилгача Ўзбекистон Миллий университетида ўзбек филологияси кафедраси мудири бўлган. Бу йиллар давомида кафедрада О. Шарофутдинов, А. Алиев, А. Расулов, Н. Худойберганов, С. Содиков. Б. Каримов, А. Улуғов, Р. Қўчқоров. Д. Куронов. У. Ҳамдам каби ўзбек адабиётидаги таниқли шахслар билан ишлаган. Улар туфайли ва уларнинг ўзбек адабиёти ривожига қўшган ҳиссаси боис, у нафақат Ватанимизда, балки хорижда ҳам шуҳрат қозонди.

У. Норматов 1957 йил Оммавий ахборот воситаларида чоп этила бошлади ва бу вақт ичида у 5000 дан зиёд мақола, 50 га яқин адабий асар, 20 та китоб, жумладан, методик қўлланмалар ва бошқаларни нашрдан чиқарган. У. Норматов фаолиятининг моҳияти – танқидчи-олим виждонан, самарали таҳлил қилган, шарҳлаган, натижада ўзбек адабиётининг янги тарихининг адабий жараёнига таъсир кўрсатган.

У. Норматовнинг асосий китоблари “Насримиз уфқлари” (1974), “Етуклик” (1982), “Қалб инқилоби” (1986), “Қодирий боғи” (1996), Ўзбекистон давлат мукофоти лауреати (1989).

Совет ҳукумати ҳукмронлиги даврида у ўз замондошлари ижодини ўрганишни бошлаб, улардан кўплари ҳаётдан кўз юмган. Унинг тадқиқий ишларининг натижаси “Умидбахш тамойиллар”, “Тафаккур ёғдуси”, “Қаҳҳорни англаш машаққати”, “Кўнгилларга кўчган шеърият”, “Устоз ибрати”, “Ижод сехри” асарлари асосига тушган. Унинг асарлари рус, тожик ва турк тилларида нашрдан чиққан.

1962 йил У. Норматов филология фанлари номзодлиги учун диссертация ёқалаган, 1978 йил докторлик учун диссертация ҳимоя қилган.

Ўзбек адабиёти ривожига қўшган катта ҳиссаси учун ЎзРда хизмат кўрсатган фан арбоби унвонига мушарраф бўлади (1981), Ҳамза номидаги Давлат мукофоти лауреати (1989), ЎзР таълим аълочиси (1992), “ТошДУнинг моҳир педагоги” (1998). “Шарқ юлдузи”, “Гулистон”, “Тафаккур” журналларида ўзининг адабий-танқидий мақолаларини чоп этганлиги учун мукофотлар билан тақдирланган.

2006 йил 3 январь куни 75 ёшга тўлади. Ушбу юбилей санада Ўзбекистон Миллий университетининг ўзбек филологияси кафедрасида унинг барча асарлари кафедра кутубхонасига жамланган, шунингдек, барча асарларининг номи сана таснифи билан ёзилган ва рўйхат тузилган.

---

Кирилл алифбосида мақола: Норматов Умарали ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: Энсиклопедия фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)