ANDALUSIYA

ANDALUSIYA — Ispaniyaning jan. qismidagi muxtor viloyat. Mayd. 87,3 ming km2. Aholisi 7 mln. kishi (1992). Maʼmuriy markazi — Sevilya sh. Maʼmuriy jihatdan 8 provinsiya — Almeriya, Granada, Kadis, Kordova, Malaga, Sevilya, Uelva, Xaenga boʻlinadi. Eng yirik portlari: Sevilya, Kordova (Qurtuba), Malaga, Kadis. Yevropaning eng jan. nuqtasi — Marroki burni Andalusiya da. Andalusiya jan.-gʻarbda Atlantika okeani (Kadis qoʻltigʻi), jan.-sharqda Oʻrta dengiz b-n oʻralgan, jan. da Gibraltar boʻgʻozi uni Afrika qitasidan ajratib turadi. Gvadalkvivir daryosi havzasidagi Andalusiya pasttekisligi viloyat hududining aksari qismini egallagan. Pirenei ya. o. ning eng baland nuqtasi — Mulasen choʻqqisi (3478 m) Andalusiyada joylashgan. Togʻlar doim yashil oʻrmon va butazorlar b-n qoplangan.

Q. x. da asosan, gʻalla, paxta, dukkaklilar, shakarqamish, zaytun mevasi va zaytun moyi, sitrus mevalar (apelsin) hamda uzum yetishtiriladi. Qoʻy, qoramol (korrida oʻyinlari uchun buqa), yilqi boqiladi, baliq ovlanadi, dengizdan tuz olinadi.

Yalpi mahsulot qiymatining 1/5 qismi sanoatga toʻgʻri keladi. Andalusiyada polimetall rudalari, temir ruda, toshkoʻmir konlari bor. Ishlab beruvchi sanoat tarmoqlaridan tashqari rangli metallurgiya, mashinasozlik (jumladan kemasozlik), toʻqimachilik, kimyo, neft, oziq-ovqat sanoati rivojlangan. Malaga sh. kurort r-nining markazi sifatida mashhur.

Andalusiya nomining kelib chiqishi aniqlanmagan. Arablar 8 – a. avvalida Pireney ya. o. katta qismini egallagach, oʻsha joylarni Andalusiya (al-Andalus) deb ataganlar. Andalusiyada qadimda iberlar yashagan. Andalusiyada finikiyaliklarning manzilgohlari (koloniyalari) [Gades (Kadis), Korduba (Kordova), Malaka (Malaga) va b. ], soʻngra karfagenliklarning manzilgohlari boʻlgan. Ispaniyada Rim hukmronligi davrida A. Betika (Rim provinsiyasi) hududiga kirgan. Arablar hukmronligi oʻrnatilgan davrda Andalusiya 4 ta qirollik (amirlik) — Xaen, Kurtuba, Sevilya, Gʻarnataga boʻlingan. 13-a. da rekonkista jarayonida Andalusiya arablardan tortib olingan (Gʻarnatadan tashqari). 1492-y. Gʻarnata egallanishi bilan Andalusiya toʻla-toʻkis Kastiliya va Aragon qirolligiga qoʻshib olingan. Andalusiyaning keyingi tarixi Ispaniya tarixi b-n uygʻunlashib ketgan. Granada, Kordova, Malaga, Sevilya sh. larida Rim davri, arab madaniyati va Uygʻonish davrining tarixiy yodgorliklari saqlangan.

---

Lotin alifbosida maqola: ANDALUSIYA haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: A harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)