SPORT

SPORT (ing. sport — oʻyin) — jismoniy madaniyatning tarkibiy qismi, jismoniy tarbiya vositasi va usuli, jismoniy mashqlarniit turli majmualari boʻyicha musobaqalar tashkil etish, tayyorlash va oʻtkazish tizimi. Sportning maqsadi kishilarning sogʻligʻini mustahkamlash va umumiy jismoniy rivojlantirish bilan birga Sport musobaqalarida yuqori natija va gʻalabalarga erishishdir. Dastlabki Sport musobaqalari Yunonistonda mil. av. 1580-y. da boʻlib oʻtgan. 19-a. ning 2-yarmida, ayniqsa, 1894-y. Xalqaro olimpiada qoʻmitasi (XOQ) tashkil qilinganidan keyin Sport juda tez rivojlana boshladi. 1896-y. da 1zamonaviy Olimpiada oʻyinlari oʻtkazildi.

Sportning asosiy 3 ta oʻzaro bogʻliqtashkiliy shakllari mavjud: ommaviy havaskorlik Si; oʻquv fani sifatidagi S; yuqori natijalar Si. Ommaviy havaskorlik Si — insonning jismoniy takomillashuvi sharti; u kishilarning yoshi, salomatligining holati, jismoniy rivojlanish darajasiga koʻra chegaralanadi. Oʻquv fani sifatidagi Sport — barcha turdagi taʼlim muassasalari va qurolli kuchlarda harbiyjismoniy tayyorgarlik dasturlariga kiradi. Yuqori natijalar Sporti eng yaxshi Sport kursatkichlari (rekordlar)ga erishish uchun sharoit yaratadi, insonning jismoniy tayyorgarligini namoyish etadi, jismoniy tayyorgarliklarning samarali vosita va usullarini ommaviy amaliyotga tatbiq etishga yordam beradi.

Taraqqiyot jarayonida Sport jismoniy tarbiya doirasidan chiqib, mustaqil umummadaniy, siyosiy, estetik, iqtisodiy ahamiyat kasb etdi. Sport dustona xalqaro aloqalarni kengaytirishga, xalqlarning uzaro birbirini tushunishi va doʻstligi rivojlanishiga xizmat qilmoqda. 19-a. oʻrtalaridan bir necha Gʻarb mamlakatlarida professional Sport rivojlana boshladi. U tomoshabopligi, biznesga aylanib, katta daromad manbai boʻlib borayotganligi bilan ajralib turadi.

Sport turlarining 2 asosiy guruhi mavjud: milliy Sport turlari va xalqaro Sport turlari. Milliy S . turlari har bir xalqning oʻziga xos turmush tarzi, mehnat faoliyati va dam olish sharoiti asosidarivojlangan. Xalqaro Sport turlari muayyan sharoitlarda musobaqalar oʻtkazishning umumlashtirilgan tizimlaridan iborat boʻlib, bunda musobaqa ishtirokchilarining oʻzaro munosabatlarini, natijalarni hisobga olish va baholashni xalqaro miqyosda bir xil tartibga keltirish, yagona qoidalardan foydalanishga asoslangan maxsus cheklashlar nazarda tutiladi. Sport bilan shugʻullanishda jismoniy tarbiya va Sportni boshqarish davlat organlari, xalqaro Sport tashkilotlari tomonidan man etilgan vositalarni qoʻllashga yoʻl qoʻyilmaydi. Yuqori Sport koʻrsatkichlariga erishish maqsadida stimulyatorlardan, doping moddalaridan, Xalqaro olimpiada qoʻmitasi man etgan boshqa vositalardan foydalangan Sport chi musobaqalardan chetlashtiriladi.

Oʻzbekiston Respublikasida Sport umumdavlat ishi hisoblanib, jismoniy madaniyat bilan birga Agʻolining barcha qatlamlarini va yosh guruhlarini qamrab olgan. Mamlakatda 50 dan ziyod Sport turi ommalashgan, ulardan 30 turi Olimpiada oʻyinlari dasturiga kiritilgan. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Oʻzbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamgʻarmasi faoliyatini tashkil etish toʻgʻrisida» (2002-y. 31 okt.), «Oʻquvchi va talaba yoshlarni sportga jalb qilishga qaratilgan uzluksiz sport musobaqalari tizimini tashkil etish toʻgʻrisida» (2003-y. 3 iyun), «Ommaviy sport targʻibotini yanada kuchaytirish choratadbirlari toʻgʻrisida» (2003-y. 4 noyab.) qarorlari OʻzR da Sportni rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega boʻldi. Bu qarorlar asosida yangi bolalar Sport inshootlarini barpo etish dasturi, sport anjomlari va jihozlari, kiyimkechaklar va charm poyabzal mahsulotlarini respublikada ishlab chiqarish., maktablarda, ayniqsa, qishloq maktablarida jismoniy tarbiya darslari samaradorligini oshirish, aholi oʻrtasida Sport madaniyatini yuksaltirish, ommaviy Sport targʻibotini rivojlantirish tadbirlari ishlab chiqilib, ularni hayotga tatbiq etishga kirishildi. Jumladan, Oʻzbekiston televideniyesining 4kanali Sport kanaliga aylantirildi. Jismoniy tarbiya va Sport sohasini kadrlar bilan taʼminlash maqsadida oliy taʼlim muassasalarida bolalar Sporti uchun pedagog murabbiylar tayyorlash, Sport jurnalistikasi va psixologiyasi mutaxassisliklari boʻyicha taʼlim tizimini takomillashtirish yuzasidan muayyan ishlar amalga oshirilgan. Sportchilarni ijtimoiy qimoyalash masalalari qonun bilan mustahkamlanadi. Chunonchi, «Jismoniy tarbiya va sport toʻgʻrisida»gi Oʻzbekiston Respublikasining qonuni (2000-y. 26 may)da davlat boshkaruv organlari, jismoniy tarbiya va Sport jamoat birlashmalari, sport klublari va markazlari, boshqa ixtisoslashtirilgan sport tashkilotlari va muassasalari sportchilarga zarur ijtimoiymaishiy sharoitlarni yaratishlari hamda ularning sihatsalomatligi muxrfaza qilinishini taʼminlashlari shart qilib qoʻyildi. Sportchilarning ayrim toifalari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda imtiyozli pensiya olish huquqidan foydalanadilar. Sport musobaqalarida qatnashuvchi shaxslar sugʻurta polislariga ega boʻlishlari shart. Sport sohasida juda katta yutukdarga erishgan fukarolar, jismoniy tarbiya va Sportni rivojlantirishda alohida xizmat koʻrsatgan Sport ustozlari, sportchilarni taqdirlash maqsadida «Oʻzbekiston iftixori», «Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sport ustozi», «Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi» faxriy unvonlari taʼsis etiddi. Mamlakatda Sport matbuoti shakllandi: «Sport» gaz., «Oʻzbekiston futboli», «Tennis +», «Books plus futbol» (Toshkent), «Futbol ekspress» (Andijon), «Asr futboli» (Namangan), «Inter futbol» (Kosonsoy) kabi gaz. lar nashr etilmoqda.

Soat Musayev, Komil Yarashev.

---

Lotin alifbosida maqola: SPORT haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: S harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)