YOY PECHI

YOY PECHI — metall va b. materiallarni eritish uchun elektr yoyi issiqligidan foydalaniladigan elektr pechi. Birinchi marta 1898—1901-y. larda Fransiyada P. Eru, Italiyada E. Stassanolar sanoatda qoʻllashgan. Qizdirish usuliga koʻra, bevosita va bilvosita qizdiriladigan hamda yoyi berk pechlarga boʻlinadi. Bevosita (toʻgʻridantoʻgʻri) qizdiriladigan Yoy pechida yey elektrodlar va qizdiriladigan jism orasida yonadi (rayem, a). Bilvosita qizdiriladigan Yoy pechida yey elektrodlar orasida, qizdiriladigan materiallardan bir oz narida yonadi; bunda issiqlik yoydan nurlanish orqali uzatiladi (rayem, b). Yoyi berk pechlarda yey elektrodlarni qurshab olgan qattiq shixta qatlamlari ostida yonadi (rayem, v); bunda shixta yoydan ajralib chikadigan issikdik bn, shuningdek, shixtadan tok oʻtayotganda hosil boʻladigan joul issiqlik bilan qiziydi. Bevosita qizdiriladigan Yoy pechi keng tarqalgan boʻlib, unda koʻpincha poʻlat eritiladi. Yoyi berk pechlarda rangli metallar, ferroqotishmalar, elektr korundlar va b. eritiladi. Bevosita kizdiriladigan Yoy pechining hajmi 360—400 t boʻlib, metall va shlakni yuklash yoki boʻshatish vaqtida ogʻdiriladi. Bulardan tashqari elektrodi sarf qilinadigan (qayta eritiladigan metalldan tayyorlanadi) va elektrodi sarf qilinmaydigan (volfram yoki grafitdan tayyorlanadi) vakuumli Yoy pechi bor. Bunday pechlar metall va qotishmalarni vakuumyoy yordamida qayta eritishda qoʻllaniladi. YEY RAZRYAD — elektrodlar orasida (gazlarda) roʻy beradigan elektr razryad. Kumir yoki metall elektrodlar orasida hosil boʻladigan volta yoyi Yo. r. ga misol boʻlishi mumkin. Ikkita kumir elektrod orasida havoda Yoy pechi sodir boʻlayotganini birinchi marta 1802-y. da rus olimi V. V. Petrov va undan mustasno 1808-y. da hind olimi G. Devilar kuzatishgan. Elektr manbaiga ulangan ikkita kumir elektrod birbiriga yaqinlashtirilganda choʻgʻlanadi va katodsan elektronlar chiqa boshlaydi. Elektrodlar birbiridan uzoklashtirilganda ular orasida yorqin yoy hosil boʻladi. Elektrodlar (asosan, katod)ning trasi 3000—3600 K ga yetadi. Gaz bosimi 20 atm ga yetganda yoy trasi 6000 K ga yaqinlashadi. Yoyning yuqori trasi tufayli ionlanish roʻy beradi. Shuning uchun elektrodlar orasida yaxshi elektr oʻtkazuvchanlik paydo boʻladi. Bundan tashqari, elektron emissiya tufayli katodga yaqin soha qarshiligi kichik boʻladi. Bular kichik kuchlanishda ham elektrodlar orasida Yoy pechi yuz berishiga sabab buladi. Elektrodlar juda (bir necha sm gacha) yaqinlashganda Yoy pechi kuchlanishi 40—50 V ga yetadi. Yoy pechidan elektrotexnika, elektr payvandlash, yoy iyechlarida metall eritishda, gaz razryadli yorugʻlik manbaida, plazmatronlar, lyuminespent lampalar, gazotron va b. da foydalaniladi.

---

Lotin alifbosida maqola: YOY PECHI haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: Y harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)