ЙИЛНОМА

ЙИЛНОМА, солнома — тарихий асар. Й., одатда, тарихий воқеаларнинг бевосита иштирокчиси ёки гувоҳи бўлган қалам ахли томонидан ёзилади.

Йилнома муаллифи муаррих (тарихчи) деб номланган. Йилнома ёзиш Шарқ мамлакатларида қадимдан мавжуд бўлиб, 8-а. дан бошлаб ҳижрий йил ҳисоби тарихнинг бошланиши сифатида қабул қилинган. Ҳижрий йил 2 хил усулда ҳисобланади. Ой кунлари асосида ҳисобланса — «ҳижрий қамарий», қуёш кунлари асосида ҳисобланса — «ҳижрий шамсий» номи билан юритилади. Қамарий йил 354 кун, шамсий йил 365 кундир (яна қ. Календарь). Баён қилинаётган воқеа қайси йилда содир бўлгани, яъни қамарий йил ёки шамсий йил экани Йилномада таъкидланади.

Араб ва Эрон Й. (солнома)чилари араб ёзуви қабул қилинган вақтданоқ воқеаларнинг йилма-йил баёнини ёза бошлаганлар. 17—19-а. ларда яратилган Йилнома ларнинг муаллифлари ҳукмрон доираларнинг фаолиятини, мақсад ва манфаатларини назарда тутиб иш кўрганлар. Тарихий ҳужжатларнинг мохияти, сабаблари, одатда, илоҳий кучларга боғлаб изохланган. Йилномалар услуб жиҳатдан ҳар хил — баъзилари тантанавор, баъзилари соддароқ бўлади. Мас, Бобурнинг «Бобурнома», Мирхонднинг «Равзат ус-сафо» («Софлик боғи»), Абул-ғозий Баҳодирхоннинг «Шажарайи турк», «Шажарайи тарокима», Мунис Хоразмий ва Огаҳийнннг «Фирдавс ул-иқбол» асарлари Йилноманинг энг яхши намуналаридир.

---

Кирилл алифбосида мақола: ЙИЛНОМА ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: Й ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)