Agaydeka

Agaydeka, Lemxi, Lemxi-Shoshonlar — Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi hind qabilasi boʻlib, shuningdek, „losos xoʻrandalari“ deb ham tanilgan. Ilgari ular xozirgi Aydaxo shtati hududida — Lemxi daryosi vodiysida, Biverxed va Lemxi togʻlari boʻyida yashagan, hozir koʻpchiligi Fort Xoll hind qoʻriqxonasida yashaydi.

XVIII-asrda otlarni qoʻlga kiritgandan soʻng, Agaydeka pasttekislik qabilalarining madaniyatini oʻzlashtirishdi va bizon oviga otlanishdi. Ular krou va qoraoyoqlilar konfederatsiyasi bilan dushman boʻlgan Buyuk tekisliklarga uzoq safarlar qildilar. Ular Plato va Qoyali togʻlardagi qoʻshnilari — flatxedalar va ne-perse bilan chambarchas bogʻliq edilar, ular savdo va dushman qabilalarga qarshi harbiy yurishlar uchun ularga qoʻshilishgan edi. XIX-asrda Agaydeka Lemxi daryosi vodiysini, Biverxed va Lemxi togʻlari boʻyini egallagan.

Lyuis va Klark ekspeditsiyasida ular bilan 1805-yilda Missuri daryosining boshida duch kelgan. Taxminan 1850-yilda Bannokilar, janubdan kelgan boshqa shimoliy Shoshonlar bilan birga yashagan 100 ga yaqin kishi Agaydekaga qoʻshildi. XIX-asrning oʻrtalaridan boshlab Shoshonlarning taniqli boshligʻi, yarim bannok boʻlgan Tende Agaydekning bosh sardori boʻlib kelgan. U avvalgi rahbar Tiovandua, hozirgi Bannok okrugida oq tanlilar tomonidan, oʻldirilganidan keyin rahbar boʻldi.

1875-yilda ularning anʼanaviy hududida joylashgan va 259 km² maydonni egallagan Agaydek uchun Lemxi qoʻriqxonasi tashkil etilgan. 1907-yilda qoʻriqxona tugatildi va uning aholisi Fort-Xollga yuborildi, faqat bir nechtasi deportatsiyadan qochishga muvaffaq boʻldi va Salmon daryosi hududida qolishdi.

1860-yillarda hind agentlari Agaydekani aholi sonini, ular bilan birga yashaydigan Bannoklar va Tukudekalarni oʻz ichiga olgan holda 1200 ga baholadilar. 1875-yilda Lemxi qoʻriqxonasi hududida 700 kishi yashagan. 2010-yilda, AQSh aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, faqat 14 ta toʻlaqonli Agaydek boʻlgan, qolganlari Fort Xoll qoʻriqxonasida boshqa Shoshonlar va Bannoklar bilan qoni aralashgan.

---

Lotin alifbosida maqola: Agaydeka haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: A harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)