Nega bazi odamlar o‘ng qo‘llik, boshqalari chap qo‘llik?

Dunyoda odamlarning aksariyati – taxminan 90 foizi o‘ng qo‘llaridan, qolgan 10 foizi esa chap qo‘llaridan faolroq foydalanadi. Lekin nima uchun odamlar turlicha qo‘ldan foydalanadi? Bu tabiatning bir sirimi yoki ilmiy tushuntirishga ega hodisami?

1. Genetika va Irsiyat Ta’siri

Tadqiqotchilar qo‘llik tanlovi asosan genetika bilan bog‘liq ekanligini aniqlashgan. Agar ota-ona ikkalasi ham chap qo‘l bilan yozsa, bolaning chap qo‘llik bo‘lish ehtimoli 50% ga yaqin bo‘ladi. Agar ota-ona o‘ng qo‘llik bo‘lsa, bola ham katta ehtimol bilan o‘ng qo‘llik bo‘ladi.

Lekin bu faqat genetika bilan bog‘liq emas. Bitta gen javobgar emas, balki bir nechta genlar majmuasi qo‘llikni shakllantiradi. Bu esa irsiyat ta’sirida ham farqlar bo‘lishi mumkinligini anglatadi.

2. Miya Tuzilishi va Funktsiyasi

Odam miyasining har bir yarim shari tananing qarama-qarshi tomonini boshqaradi.

• O‘ng qo‘llik odamlarda – chap yarim shar rivojlangan bo‘ladi.
• Chap qo‘llik odamlarda – o‘ng yarim shar faolroq bo‘ladi.

Chap yarim shar ko‘pincha mantiqiy fikrlash, til va tahlil qilishga javob beradi. O‘ng yarim shar esa ijodkorlik, hissiyot va tasavvur qilish bilan bog‘liq. Shu bois ba’zi tadqiqotlarda chap qo‘llik odamlar ijodiy fikrlashga moyilroq ekanligi aytiladi.

3. Homilalik Davrida Ta’sir Qiluvchi Omillar

Ba’zi olimlar homila hali ona qornida bo‘lganda, uning qo‘llik tanlovi shakllanib ulgurganini aytishadi.

• Onaning homiladorlik davridagi stressi yoki oziq-ovqat yetishmovchiligi homilani chap qo‘llik bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin.
• Ona qornida rivojlanish jarayonida miyaning o‘ng yoki chap yarim shari kuchliroq shakllanishi kelajakda bolaning qaysi qo‘lidan ko‘proq foydalanishini belgilaydi.

4. Jamiyat va Tarbiya Ta’siri

Ko‘plab jamiyatlarda o‘ng qo‘llik odatiy va qulayroq deb qabul qilingan. Ilgari chap qo‘llik bolalar maxsus o‘ng qo‘llik qilishga majburlangan.

• Masalan, o‘ng qo‘l bilan yozishga o‘rgatish, chap qo‘l bilan ovqat yeyish yaramaydi degan qarashlar bor edi.
• Bu esa ayrim tabiiy chap qo‘llik bolalarning o‘ng qo‘lni ishlatishga o‘tishiga sabab bo‘lgan.

Hozirgi kunda esa bunday bosim kamaygan, odamlar o‘ziga tabiiy keladigan qo‘ldan foydalanishadi.

5. Chap Qo‘llik Odamlarning Ajoyib Xususiyatlari

Chap qo‘llik odamlar kam uchragani uchun ular haqida qiziqarli faktlar bor:
✅ Ijodkorlik va san’atga moyillik: Mashhur rassomlar va musiqachilarning ko‘pchiligi chap qo‘llik bo‘lgan (Leonardo da Vinchi, Pablo Pikasso).
✅ Sportda ustunlik: Boks, tennis va futbolda chap qo‘llik sportchilar o‘ng qo‘llik raqiblarga qarshi o‘zgacha taktikalar qo‘llay oladi.
✅ Kreativ va tez fikrlash: Ayrim tadqiqotlarda chap qo‘llik odamlar qiyin muammolarni o‘zgacha yondashib hal qilishga moyilligi aytiladi.

Xulosa

O‘ng yoki chap qo‘llik bo‘lish genetika, miya tuzilishi, homiladorlik davridagi omillar va jamiyat ta’siri natijasida shakllanadi.
Chap qo‘llik odamlar kam uchrashi ularning noyob xususiyatlarini yanada qiziqarli qiladi.

Siz qaysi qo‘ldan ko‘proq foydalanasiz? O‘ngmi yoki chap? 🖐🤚