MUSULMON BIRODARLAR

«MUSULMON BIRODARLAR» («al-Ixvon al-muslimun») — diniy – siyosiytashkilot. 1928-y. Misrning Ismoiliya sh. da tuzilgan. Asoschisi — Shayx hasan al-Banno (1906—49). Uning siyosiy qarashlari Muhammad al-Gʻazoliy, Muhammad Abdu, Jamoliddin alAfgʻoniy, Rashid Rizo kabi panislomiy modernistlarning taʼsirida shakllangan. U islomning sunniylik oqimi taʼlimotidan chetga chiqmagan holda «jihod», «islomiy milliyatchilik», «islomiy davlat»konsepsiyalarini ishlab chikdi. Sayyid Qutb, Mustafo as-Siboi tashkilotning tanikli mafkurachilari boʻlgan. Sayyid Qutbning «Islomda ijtimoiy adolat» asari uyushma taʼlimotining shakllanishiga katta taʼsir koʻrsatdi. Tashkilotning maqsadi musulmon oʻlkalarda «islomiy adolat» tamoyillariga asoslangan jamiyat barpo etishdan iborat. Bunga esa «islomiy taraqqiyot yoʻli» b-ngina erishish mumkin. «Musulmon birodarlar» mafkurasining gʻoyaviy asosini «islom faqatgina diniy eʼtiqod boʻlmasdan, balki mukammal dunyoqarash hamda ijtimoiy tuzumdir», degan aqida tashkil etadi. «Musulmon birodarlar» murakkab tuzilmali, harbiylashgan boʻlimlarni oʻz ichiga olgan. Misrdan boshqa mamlakatlar (Suriya va Livan)da ham boʻlimlari bor. Uning faoliyati keng ijtimoiy qatlamlarni qamrab olgan boʻlsada, tashkilot aʼzolari talaba-yoshlarni oʻzlarining asosiy zarbdor kuchi deb hisoblaganlar. «Musulmon birodarlar» xayr-ehson qilish va maʼrifatchilik faoliyatidan (1928—36) to siyosiy hayotda terror metodini keng qoʻllashda faol ishtirok etishgacha boʻlgan murakkab taraqqiyot yoʻlini bosib oʻtdi. 1930-y. larning oʻrtalaridan xalifalik shaklidagi «islomiy davlat» qurish gʻoyasi targʻibotiga zoʻr bera boshladi. Hasan alBanno vafotidan soʻng «Musulmon birodarlar» faoliyati yanada siyosiylashib bordi. Natijada u 3 yoʻnalishga boʻlinib ketdi: «moʻtadil birodarlar» (asosan, Hasan al-Banno va Sayyid Qutb izdoshlari); «islomiy demokratlar» «islomiy sotsializm» taʼlimotining turli kurinishlari tarafdorlari; xarbiylashgan ekstremistik islomiy tashkilotlar («Katoib Muhammad», «Junud Alloh», «at-Takfir va-l-hijra», «at-Tahrir al-islomiy»). «Xizb uttaqrir al-islomiy» diniysiyosiy partiyasi xam shular jumlasiga kiradi. «Musulmon birodarlar» uyushmasi boʻlinishi tufayli yagona tashkilot sifatini yoʻqotdi va 1950-y. lardan «Musulmon birodarlar» harakati («alIxvoniyya») deb yuritila boshladi. Shu davrdan boshlab «Musulmon birodarlar» harakati ekstremistik faoliyati uchun faqat Misrda emas, balki boshqa davlatlarda ham gʻayri qonuniy deb eʼlon qilinib man etilgan. «Musulmon birodarlar» harakati Misr, Suriya, Iordaniya va Livanda faoliyat koʻrsatib, bu mamlakatlardagi siyosiy jarayonlarga katta salbiy taʼsir qilmoqda. «Musulmon birodarlar»ning birinchi jur. «al-Ixvon al-muslimun» 1933-y. dan chiqa boshlagan. 1980-y. lardan boshlab «ad-Daʼva» («Daʼvat») jur. «Musulmon birodarlar» ning asosiy nashridir.

Ad.: Miloslavskaya T. P., Deyatelnost «Bratyev-musulman» v stranax Vostoka, Musulmon birodarlar, 1982; Korovikov F. V., Islamskiy ekstremizm v arabskix stranax, Musulmon birodarlar, 1990; Borisov A. B., Rol islama vo vnutrenney i vneshney politike Yegipta. XX vek, Musulmon birodarlar, 1991; Husniddinov 3., Islom: yoʻnalishlar, mazhablar, oqimlar, T., 2000.

Zohidillo Munavvarov.

---

Lotin alifbosida maqola: MUSULMON BIRODARLAR haqida to'liq ma'lumot kategoriyasi: M harfi fikringiz bo'lsa izohda qoldiring va do'stlaringiz bilan ulashing biz bundan minatdor bo'lamiz bizni kuzatishni davom eting (u kim, bu nima, qanaqa ?, tushunchasi, degan savolarga javob topishingiz mumkin)