ҚЎҚОН ЖОМЕ МАСЖИДИ

ҚЎҚОН ЖОМЕ МАСЖИДИ — Қўқондаги меъморий ёдгорлик (1819 — 22); Қўқон хони Умархон номи билан боғлиқ. Масжид улкан хонақоҳ ва уни уч томонидан ўраб олган 98 ёғоч устунли кенг айвон ҳамда минорадан иборат. Бино деворлари ганчкори, изо-ралари часпак услубида, айвон шифти тўсинлари ислимий ва гириҳ нақшлар, устунлар калла муқарнаслар, ўйма нақшлар билан безатилган, таг-курсилар мармардан ишланган. Минора конуссимон шаклда, юқори қисми 6 қиррали қафаса туйнук ва қубба билан тугалланган, безаксиз. Минора юқорисига айланма зина орқали чиқилади.

Қуқрн жоме масжидининг зийнатланган — кандакорлик санъатидаги ўзига хос йўналиш; 18—19-а. ларда шаклланган. Қўқон жоме масжидининг ўймаси саёз, аммо аниқлиги билан ажралиб туради, ислимий ва гириҳ нақшлари жозибадор; ўсимликсимон нақшлари ажойиб гуллар ҳосил қилувчи майда қисмларга бой. 19-а. 2-ярмидан чекма безаклар, чизиқлар, катаклар ва б. бўртиқ шакллар кўп учрайди; нақш заминини бўяш кенг қўлланади. 19-а. охиридан нақш мужассамотларида меъморий обидалар (мас, Худоёрхон ўрдаси, уста Фозил иши ва б.), афсонавий ҳайвонлар (Уста Лутфулла Фозилов иши ва б.) ва одамлар тасвирлана бошлади; буюмлар феруза, маржон ва б. кўзлар қадаб безатилади. Қўқон жоме масжиди вакиллари баркаш, лаъли, чой идишлари, коса ва б. анъанавий буюмларни, шунингдек, ф-када ишлаб чиқарилган идишлар (мас, уста Сиддиқ Отауллаев безаган самовар ва б.)ни ҳам ўсимликсимон ва ҳандасий нақшлар билан жозибадор безадилар. Қўқон жоме масжиди усталаридан Отаулла Муҳаммад Ражаб, Мулла Холиқ, Фозил Отауллаев, Лут-фупа Фозилов ва б. танилган.

21-а. бошига келиб, Қўқон жоме масжиди услубида ижод қилаётган уста Мақсуд мадалиев ва унинг шогирдларининг кан-дакорликни ривожлантиришдаги хизматлари катта, улар ижодида Ўзбекистондаги турли кандакорлик мактабларининг анъаналари уйғунликда қўлланилиб, ажойиб санъат асарлари яратилмоқда.

---

Кирилл алифбосида мақола: ҚЎҚОН ЖОМЕ МАСЖИДИ ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: Қ ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)