ТУРКМАН ТИЛИ

ТУРКМАН ТИЛИ — туркий тиллардан бири. Асосан, Туркманистонда, шунингдек, Ўзбекистон, Тожикистон, Қозоғистон республикаларининг айрим туманларида, РФнинг Ставрополь ўлкасида, Афғонистон, Туркия, Эрон, Ироқ ва б. мамлакатларда тарқалган. Туркманистоннинг расмий тили. Утган аср охирларида сўзлашувчиларнинг умумий сони 4,8 млн. (жумладан, Туркманистонда 2,5 млн. дан ортиқ, Ўзбекистонда 130 минг, Афғонистонда 400 минг, Эронда 300 мингга яқин) кишидан иборат бўлган. Асосий лахжалари: така, ёвмут, эрсари, гўклан, сариқ, салир, човдур ва б. Ставрополдаги Туркман тили лаҳжаси трухмен тили деб аталади.

Туркман тили ғарбий ўғуз кабила (уруғ) тиллари негизида шаклланган, лекин ривожланиш жараёнида қипчоқ гуруҳидаги туркий тилларга хос хусусиятларга ҳам эга бўлган. Туркман тилининг асосий ўзига хос белгилари: бирламчи (қад.) чўзиқ унлиларнинг мавжудлиги, тишлараро талаффуз қилинадиган с ваз ундошларининг (бошқа туркий тиллардаги одатий с ва 3 ўрнига) мавжудлиги, лаб ундошлари гармониясининг ривожланганлиги; келаси замон гумон феъли инкор шаклининг р тугалланмали вариантининг (бошқа туркий тиллар учун умумий бўлган мае шакли билан бирга) қўлланиши ва б. Лексикасида араб, форс, рус тилларидан ўзлашган сўзлар учрайди.

Эски адабий Туркман тили, асосан, шеърият тили ҳисобланган. Ҳоз. адабий Туркман тили эса 20-а. нинг 20-й. ларидан туркман лаҳжаларининг така лаҳжаси негизида бирлашуви натижасида шаклланган. 1928 й. гача араб, 1929—40 й. ларда лотин, 1940 — 90-й. ларда рус графикасига асосланган ёзувдан фойдаланилган. 1991 й. дан яна лотин фафикаси асосидаги ёзув жорий этилди.


Кирилл алифбосида мақола: ТУРКМАН ТИЛИ ҳақида тўлиқ маълумот категорияси: T ҳарфи фикрингиз бўлса изоҳда қолдиринг ва дўстларингиз билан улашинг биз бундан минатдор бўламиз бизни кузатишни давом этинг (у ким, бу нима, қанақа ?, тушунчаси деган саволарга жавоб топишингиз мумкин)



ЭРОН
Туш таъбири 2019. Туш таъбири 1001.
ТОШКЕНТ
ИРОҚ
ХИТОЙ


Добавить комментарий

Категории
Популярные тексты